Glasraam in de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Troost

Het glasraam is de eye catcher in de kapel. Het werd in april 1914 in de kapel geplaatst en is het werk van de heer Jules Dobbelaere (1859-1916) die een internationaal bekend glazeniersatelier had in Brugge. Het stelt de verheerlijking van Onze-Lieve-Vrouw door de Franciscaanse Orde voor. Speciaal gemaakt voor deze Kapucijnse kloosterkerk dus!  

Verheerlijking

Aanbidding van Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen door leden van de Franciscaanse familie

Door en door goed

Wat er precies afgebeeld wordt op het glasraam is in feite voor discussie vatbaar.

Enerzijds vind je er elementen in terug die verwijzen naar Maria Ten Hemelopneming. Dat vermoeden wordt gesterkt omdat zij in de hemel zal worden gekroond door de Heilige Drievuldigheid – de Vader, Zoon en Heilige Geest – omringd door talrijke engelen. Ze wordt gekroond tot "Koningin van hemel en aarde". De kroning van Maria wordt vaak gebruikt in schilderwerken van haar ten hemelopneming. 

HDrieEenheid

Detail van het glasraam in de OLV kapel - Heilige Drieëenheid met in hun handen de kroon voor Maria

Anderzijds geeft de kunstenaar letterlijk in woorden aan dat dit gaat over Maria's onbevlekte ontvangenis. Onbevlekt ontvangen heeft trouwens helemaal niets te maken met haar maagdelijkheid, maar wél dat Maria vrij van zonde is, en daardoor dus de moeder van Jezus, van God zelf, kan zijn. Hoe dit precies allemaal in elkaar zit, wordt in het lang en breed uitgelegd in het Kerknet-artikel Hogere wiskunde en diepe grond van Maria's Onbevlekte Ontvangenis.

Geen eenvoudige materie dus, ook niet voor de kunstenaars die dit moeten proberen uitbeelden! Ze namen hiervoor vaak een beeld aan van Johannes, zoals hij neerschreef in zijn Apocalyps (12, 1): "En er verscheen een groot teken aan de hemel: een vrouw, bekleed met de zon, de maan onder haar voeten en op haar hoofd een kroon van twaalf sterren". De aandachtige kijker ziet de stralen van de zon op de achtergrond van het glasraam, de maan als halve sikkel staat achter Maria, en een aureool met twaalf sterren omringd haar hoofd. Zij vertrappelt tegelijk het kwade, de slang onder haar voet. Maria is door en door goed.

OLVTroostGlasMaria2

Detail van het glasraam in de OLV kapel - Maria met kroon van 12 sterren

Maria Onbevlekt Ontvangen is patrones van de minderbroeders. Franciscaanse theologen hebben zich eeuwenlang ingezet voor de erkenning dat Maria onbevlekt ontvangen is.

Heiligen, een koning en een prinses

Het loont ook de moeite eens te kijken wie allemaal Maria verheerlijkt. Herkent u enkele personages? Sint-Franciscus, met stigmata in zijn handen, staat uiterst rechts. De persoon uiterst links is Bonaventura (1221-1274), een franciscaans theoloog en filosoof, ook belangrijke kerkhervormer. En hij schreef een biografie over Sint-Franciscus. Sint-Antonius zit aan de voeten van Onze-Lieve-Vrouw en heeft een pen en boek in de handen. Drie belangrijke franciscaanse broeders dus. 

De twee andere personages zijn moeilijker te herkennen. Toch worden er voldoende aanwijzingen gegeven om argumenteren wie de glasschilder in gedachten had. Het gaat over twee patronen van de derde orde, de lekenorde van de franciscanen. Dit zijn mensen die niet intreden in een klooster, maar wel proberen te leven volgens de leefregels van Sint-Franciscus.

De knielende man links vooraan is een Franse koning, te herkennen aan de kroon en blauwe koningsmantel met franse leliën die hij net heeft afgelegd. Dit is Lodewijk IX de heilige (1214-1270), koning van Frankrijk. Hij regeerde met wijsheid en rechtvaardigheid, bestreed allerlei maatschappelijke en kerkelijke mistoestanden en bevorderde de wetenschap. Hij was een van de eersten die toetrad tot de Derde Orde van Sint-Franciscus. Hij stichtte veel hospitalen en ziekenhuizen, waar hij soms in eigen persoon bij de verpleging kwam helpen.

Lodewijk

Lodewijk IX - koning van Frankrijk, patroon van de Franciscaanse Derde Orde, let op de mantel, kroon en scepter 

De knielende dame rechts vooraan is Elisabeth van Thuringen (1207-1231), dochter van de toenmalige koning van Hongarije. Zij had veel aandacht voor de armen. Toen in 1225-26 grote hongersnood uitbrak, stelde zij alle voorraden in de koninklijke schuren en opslagplaatsen ter beschikking van de talrijke noodlijdenden van die dagen. Maar dit was heel erg tegen de zin van haar schoonfamilie. Op een keer werd ze betrapt toen ze brood naar de armen ging brengen. Ze moest tonen wat ze onder haar rok had verborgen. Maar toen ze deze optilde, vielen er allemaal rozen uit... Nadat haar man omkwam, werd ze samen met haar kinderen verdreven van het paleis. Na veel ontberingen legde ze de geloften af die hoorden bij de lekenorde van Sint Franciscus. Ze stichtte een hospitaal (vele hospitalen werden genoemd naar Sint-Elisabeth, ook in Aalst) en betoonde zich een voorbeeldig verzorgster van armen en zieken. Midden in haar bezigheden stierf ze, waarschijnlijk uitgeput door een al te strenge boetvaardigheid; op dat moment was ze pas vierentwintig jaar oud. 

Elisabeth2

Elisabeth van Thuringen, patrones van de Franciscaanse Derde Orde - let op de rozen die onder haar rokken uit vallen